Astronomia Galaktyczna i pozagalaktyczna

wykład dla III roku astronomii, rok akad. 2022/2023, semestr letni

Galaktyka Andromedy (Wikimedia Commons)

Zakres tematyczny wykładu:

Wyznaczanie odległości do gwiazd i obiektów pozagalaktycznych: historia i współczesność
Historyczne koncepcje budowy Wszechświata poza granicami Układu Słonecznego
Dorobek Wiliama, Karoliny i Johna Herschelów
Nasza Galaktyka - Galaktyka Drogi Mlecznej
Struktura i podsystemy Galaktyki
Kinematyka, rotacja Galaktyki
Struktura spiralna
Gromady otwarte, gromady kuliste w Galaktyce
Materia Międzygwiazdowa w Galaktyce, ciemna materia
Inne galaktyki - klasyfikacja morfologiczna
Szczególne typy galaktyk
Rozmieszczenie galaktyk, gromady galaktyk, ucieczka galaktyk
Mikrofalowe promieniowanie tła
Koncepcje powstania i budowy Wszechświata

Prezentacje z wykładów będą się tu pojawiać. - proszę nie upubliczniać. *

Forma zaliczenia wykładu (przy założeniu formy kontaktowej):

Egzamin pisemny (ewentualnie "dopytanie" ustne), wg. listy zagadnień na egzamin - poniżej, lub:
własny, zaproponowany przez studenta (i zaaprobowany przeze mnie) projekt, dotyczący tematyki wykładu (obliczeniowy, obserwacyjny, internetowy, inny) - zaliczenie na podstawie "okazania dzieła" i po jego pozytywnej ocenie. Temat musi być uzgodniony ze mną - ostateczny termin to 26 kwietnia 2023. Zawsze można zrezygnować i przystąpić do egzaminu.

Zagadnienia (nie pytania!) egzaminacyjne:

Dowód na pozagalaktyczną naturę „mgławic spiralnych”?
Rozkład gromad otwartych i kulistych w Galaktyce. W jaki sposób wykazano, że Słońce znajduje się na peryferiach Galaktyki?
Obserwacyjne dowody występowania materii międzygwiazdowej w Galaktyce?
Paralaksa fotometryczne, różne warianty
Pierwsze koncepcje budowy Galaktyki i miejsca Słońca
Wykorzystanie cefeid do wyznaczania odległości, problem kalibracji
Metody wyznaczania odległości do gromad gwiazd
Ruch Słońca względem najbliższych gwiazd
Paralaksa wiekowa i statystyczna
Kinematyczne różnice między gwiazdami w różnych podsystemach Galaktyki
Ruch Słońca w Galaktyce
Rotacja Galaktyki, stałe Oorta, ich interpretacja i zastosowanie
Przestrzenny rozkład gwiazd w okolicy Słońca
Obserwacyjne dowody rotacji Galaktyki
Wyznaczanie krzywej rotacji Galaktyki wewnątrz i poza orbitą Słońca
Krzywa rotacji Galaktyki a problem masy Galaktyki
Dowody na istnienie struktury spiralnej w Galaktyce
Jakie obiekty wyznaczają położenie ramion spiralnych w galaktykach? Teorie wyjaśniające strukturę spiralną
Obserwacje Galaktyki na falach 21-cm
Dowody aktywności w centrum Galaktyki
Co wiemy o Centrum Galaktyki
Charakterystyka gwiazd w zgrubieniu centralnym Galaktyki
Dowody na istnienie czarnej dziury w Centrum Galaktyki
Zmiany wskaźników barwy U-B oraz B-V a ekstynkcja międzygwiazdowa
Populacja I i II gwiazd - porównanie
Morfologiczna klasyfikacja galaktyk
Prawo Hubble’a i jego zastosowanie
Ruch gwiazd w galaktykach eliptycznych. Prawo Faber-Jackson
Ruch gwiazd w galaktykach spiralnych. Krzywe rotacji. Relacja Tully-Fischer
Wyznaczanie odległości obiektów pozagalaktycznych
Kosmiczna drabina odległości
Historia pierwszych pomiarów odległości do gwiazd
Mikrofalowe promieniowanie tła
Ruch nadświetlny w kwazarach
Własności galaktyk typu cD
Gromady galaktyk a ciemna materia
Najistotniejsze różnice w widmach galaktyk Seyferta typu I i II
Cechy widm galaktyk normalnych oraz galaktyk o aktywnych jądrach
Typy galaktyk a wskaźnik barwy
Miejsce Drogi Mlecznej w wielkoskalowej strukturze Wszechświata
Wyznaczanie mas galaktyk, krzywe rotacji a problem masy
Wielkoskalowa struktura Wszechświata
Rozszerzanie się Wszechświata

Literatura (ze wszystkiego po trochu):

Koniecznie przestudiować: https://www.handprint.com/ASTRO/galaxy.html

W studenckiej pracowni komputerowej w IOA proszę zajrzeć do katalogu /home/COMMON/teksty/Galaktyczna...

Uwaga: dostępne w powyższym katalogu (i oznaczone niżej na zielono)
dokumenty elektroniczne są przeznaczone wyłącznie do osobistego użytku studentki/studenta.
Proszę ich w żaden sposób nie upubliczniać.

Astronomia Ogólna, Hannu Karttunen, Pekka Kröger, Heikki Oja, Markku Poutanen, Karl Johan Donner, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2021
Fundamental Astronomy, sixth edition, Hannu Karttunen, Pekka Kröger, Heikki Oja, Markku Poutanen, Karl Johan Donner, Springer, 2017
An Introduction to Modern Astrophysics, Second Edition, BRADLEY W. CARROLL & DALE A. OSTLIE, Cambridge University Press, 2017
Galactic astronomy, James Binney & Michael Merrifield, Princeton University Press, 1998
Galactic Dynamics: Second Edition, James Binney & Scott Tremaine, Princeton Univers. Press; 2008
An Introduction to Distance Measurement in Astronomy, RICHARD DE GRIJS, John Wiley & Sons Ltd, 2011
Extragalactic Astronomy and Cosmology, second edition, Peter Schneider, Springer, 2015
The Milky Way: Structure, Dynamics, Formation and Evolution, Françoise Combes and James Lequeux, CURRENT NATURAL SCIENCES, EDP Sciences/CNRS Éditions, 2016
The Milky Way An Insider’s Guide, William H. Waller, Princeton University Press, 2013
Astronomy: Principles and Practice, IV edition A.E. Roy & D. Clarke, IOP Publishing, 2018
Measuring the Universe, The Cosmological Distance Ladder, Stephen Webb, Springer Praxis, 1999
Parallaxes: history, survey and outlook, W. Gliese and A. R. Upgren, Publications de l’Observatoire Astronomique de Beograd, 40:7–18, October 1990.
The Scientific Legacy of William Herschel, Clifford J. Cunningham, Editor, Springer, 2018
Galaxies in the Universe: An Introduction, Linda S. Sparke & John S. Gallagher III, University of Wisconsin, Madison, 2007.
Astronomical distance scales in the Gaia era., F. Mignard, Comptes Rendus. Physique, Académie des sciences (Paris), 2019, 20 (1-2), pp.140-152. 10.1016/j.crhy.2019.02.001. hal-02178484, https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-02178484
The 10 parsec sample in the Gaia era
DESI Legacy Imaging Surveys
https://cerncourier.com/a/exploring-the-hubble-tension/
The ABC's of Distances by Ned Wright from UCLA
Bessel Project


Strona Wydziałowa Informacje ogólne Materiały dla studentów, z którymi mam zajęcia. Co nowego? ≡ Powered by	Astronomia Galaktyczna i pozagalaktyczna wykład dla III roku astronomii, rok akad. 2022/2023, semestr letni Galaktyka Andromedy (Wikimedia Commons) Zakres tematyczny wykładu: Wyznaczanie odległości do gwiazd i obiektów pozagalaktycznych: historia i współczesność Historyczne koncepcje budowy Wszechświata poza granicami Układu Słonecznego Dorobek Wiliama, Karoliny i Johna Herschelów Nasza Galaktyka - Galaktyka Drogi Mlecznej Struktura i podsystemy Galaktyki Kinematyka, rotacja Galaktyki Struktura spiralna Gromady otwarte, gromady kuliste w Galaktyce Materia Międzygwiazdowa w Galaktyce, ciemna materia Inne galaktyki - klasyfikacja morfologiczna Szczególne typy galaktyk Rozmieszczenie galaktyk, gromady galaktyk, ucieczka galaktyk Mikrofalowe promieniowanie tła Koncepcje powstania i budowy Wszechświata Prezentacje z wykładów będą się tu pojawiać. - proszę nie upubliczniać. * Forma zaliczenia wykładu (przy założeniu formy kontaktowej): Egzamin pisemny (ewentualnie "dopytanie" ustne), wg. listy zagadnień na egzamin - poniżej, lub: własny, zaproponowany przez studenta (i zaaprobowany przeze mnie) projekt, dotyczący tematyki wykładu (obliczeniowy, obserwacyjny, internetowy, inny) - zaliczenie na podstawie "okazania dzieła" i po jego pozytywnej ocenie. Temat musi być uzgodniony ze mną - ostateczny termin to 26 kwietnia 2023. Zawsze można zrezygnować i przystąpić do egzaminu. Zagadnienia (nie pytania!) egzaminacyjne: Dowód na pozagalaktyczną naturę „mgławic spiralnych”? Rozkład gromad otwartych i kulistych w Galaktyce. W jaki sposób wykazano, że Słońce znajduje się na peryferiach Galaktyki? Obserwacyjne dowody występowania materii międzygwiazdowej w Galaktyce? Paralaksa fotometryczne, różne warianty Pierwsze koncepcje budowy Galaktyki i miejsca Słońca Wykorzystanie cefeid do wyznaczania odległości, problem kalibracji Metody wyznaczania odległości do gromad gwiazd Ruch Słońca względem najbliższych gwiazd Paralaksa wiekowa i statystyczna Kinematyczne różnice między gwiazdami w różnych podsystemach Galaktyki Ruch Słońca w Galaktyce Rotacja Galaktyki, stałe Oorta, ich interpretacja i zastosowanie Przestrzenny rozkład gwiazd w okolicy Słońca Obserwacyjne dowody rotacji Galaktyki Wyznaczanie krzywej rotacji Galaktyki wewnątrz i poza orbitą Słońca Krzywa rotacji Galaktyki a problem masy Galaktyki Dowody na istnienie struktury spiralnej w Galaktyce Jakie obiekty wyznaczają położenie ramion spiralnych w galaktykach? Teorie wyjaśniające strukturę spiralną Obserwacje Galaktyki na falach 21-cm Dowody aktywności w centrum Galaktyki Co wiemy o Centrum Galaktyki Charakterystyka gwiazd w zgrubieniu centralnym Galaktyki Dowody na istnienie czarnej dziury w Centrum Galaktyki Zmiany wskaźników barwy U-B oraz B-V a ekstynkcja międzygwiazdowa Populacja I i II gwiazd - porównanie Morfologiczna klasyfikacja galaktyk Prawo Hubble’a i jego zastosowanie Ruch gwiazd w galaktykach eliptycznych. Prawo Faber-Jackson Ruch gwiazd w galaktykach spiralnych. Krzywe rotacji. Relacja Tully-Fischer Wyznaczanie odległości obiektów pozagalaktycznych Kosmiczna drabina odległości Historia pierwszych pomiarów odległości do gwiazd Mikrofalowe promieniowanie tła Ruch nadświetlny w kwazarach Własności galaktyk typu cD Gromady galaktyk a ciemna materia Najistotniejsze różnice w widmach galaktyk Seyferta typu I i II Cechy widm galaktyk normalnych oraz galaktyk o aktywnych jądrach Typy galaktyk a wskaźnik barwy Miejsce Drogi Mlecznej w wielkoskalowej strukturze Wszechświata Wyznaczanie mas galaktyk, krzywe rotacji a problem masy Wielkoskalowa struktura Wszechświata Rozszerzanie się Wszechświata Literatura (ze wszystkiego po trochu): Koniecznie przestudiować: https://www.handprint.com/ASTRO/galaxy.html W studenckiej pracowni komputerowej w IOA proszę zajrzeć do katalogu /home/COMMON/teksty/Galaktyczna... Uwaga: dostępne w powyższym katalogu (i oznaczone niżej na zielono) dokumenty elektroniczne są przeznaczone wyłącznie do osobistego użytku studentki/studenta. Proszę ich w żaden sposób nie upubliczniać. Astronomia Ogólna, Hannu Karttunen, Pekka Kröger, Heikki Oja, Markku Poutanen, Karl Johan Donner, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2021 Fundamental Astronomy, sixth edition, Hannu Karttunen, Pekka Kröger, Heikki Oja, Markku Poutanen, Karl Johan Donner, Springer, 2017 An Introduction to Modern Astrophysics, Second Edition, BRADLEY W. CARROLL & DALE A. OSTLIE, Cambridge University Press, 2017 Galactic astronomy, James Binney & Michael Merrifield, Princeton University Press, 1998 Galactic Dynamics: Second Edition, James Binney & Scott Tremaine, Princeton Univers. Press; 2008 An Introduction to Distance Measurement in Astronomy, RICHARD DE GRIJS, John Wiley & Sons Ltd, 2011 Extragalactic Astronomy and Cosmology, second edition, Peter Schneider, Springer, 2015 The Milky Way: Structure, Dynamics, Formation and Evolution, Françoise Combes and James Lequeux, CURRENT NATURAL SCIENCES, EDP Sciences/CNRS Éditions, 2016 The Milky Way An Insider’s Guide, William H. Waller, Princeton University Press, 2013 Astronomy: Principles and Practice, IV edition A.E. Roy & D. Clarke, IOP Publishing, 2018 Measuring the Universe, The Cosmological Distance Ladder, Stephen Webb, Springer Praxis, 1999 Parallaxes: history, survey and outlook, W. Gliese and A. R. Upgren, Publications de l’Observatoire Astronomique de Beograd, 40:7–18, October 1990. The Scientific Legacy of William Herschel, Clifford J. Cunningham, Editor, Springer, 2018 Galaxies in the Universe: An Introduction, Linda S. Sparke & John S. Gallagher III, University of Wisconsin, Madison, 2007. Astronomical distance scales in the Gaia era., F. Mignard, Comptes Rendus. Physique, Académie des sciences (Paris), 2019, 20 (1-2), pp.140-152. 10.1016/j.crhy.2019.02.001. hal-02178484, https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-02178484 The 10 parsec sample in the Gaia era DESI Legacy Imaging Surveys https://cerncourier.com/a/exploring-the-hubble-tension/ The ABC's of Distances by Ned Wright from UCLA Bessel Project